Τιμήθηκε στο ακριτικό Δελβινάκι η Επέτειος υπογραφής του Πρωτοκόλλου της Κέρκυρας το 1914, που ήρθε ως αποτέλεσμα του ηρωικού αυτονομιακού αγώνα των Βορειοηπειρωτών. Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης κ. Ανδρέας, μετά τη Θ. Λειτουργία, τέλεσε μνημόσυνο για τους πεσόντες στον αγώνα αλλά και για όλους τους Βορειοηπειρώτες που χάθηκαν αργότερα από το σκληρό αθεϊστικό και ανθελληνικό κομμουνιστικό αλβανικό καθεστώς, κάνοντας, ιδιαίτερη αναφορά στον αδίκως αγρίως δολοφονηθέντα Κωνσταντίνο Κατσίφα.
Στην ομιλία του, ο Σεβασμιώτατος, ανέφερε τα εξής:
Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ !
Πέρασαν κιόλας, 107 χρόνια ἀπὸ τὴν κήρυξη τοῦ Αὐτονομιακοῦ Ἀγῶνος καὶ τὴν ὑπογραφὴ τοῦ Πρωτοκόλλου τῆς Κερκύρας, ποὺ ἔδινε τὴν δυνατότητα στὴν Βόρειο Ἤπειρο νὰ ζεῖ αὐτόνομα μέσα στὴν ἐπικράτεια τοῦ Ἀλβανικοῦ κράτους.
Ἦταν ὡραῖα καὶ ἡρωϊκὰ ἐκεῖνα τὰ χρόνια. Εἶχε μόλις λήξει ὁ Β΄Βαλκανικὸς πόλεμος καὶ ἡ Ἑλλάδα, ἔπειτα ἀπὸ τιτάνιο ἀγῶνα, εἶχε ἐλευθερώσει τὰ Ἰωάννινα καὶ τὸ τμῆμα ἐκεῖνο ποὺ σήμερα ὀνομάζεται Βόρειος Ἤπειρος, μὲ τὴν ἀποφασιστικὴ συμβολὴ τοῦ γενναίου Σπήλιου Σπυρομήλιου, ἀρχηγοῦ τῆς ἡρωϊκῆς Χειμάρρας. Ὅμως, δύο ἀπὸ τὶς τότε Μεγάλες Δυνάμεις, ἡ Ἰταλία καὶ ἡ Αὑστρο-Οὐγγαρία, μὲ τὶς δολοπλοκίες τους καὶ τὸν κυνισμό τους, ὑποχρέωσαν τὴν νικήτρια Ἑλλάδα, νὰ ἀποσύρει τὸν στρατό της ἀπὸ τὰ ἱερὰ ἐδάφη ἐκεῖνα, ποὺ εἶχαν ποτιστεῖ μὲ πλῆθος αἷμα ἑλληνικό.
Μήπως, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, καὶ σήμερα ἴδια περίπου δὲν εἶναι ἡ πολιτικὴ τῶν λεγομένων “Μεγάλων”, ἡ ὁποῖοι, ὅμως ἀποδεικνύονται, ἀτυχῶς, μικροὶ καὶ ἄδικοι ; Ἡ πιὸ κραυγαλέα περίπτωση εἶναι τῆς Κύπρου, ὅπου οἱ Τοῦρκοι συνεχίζουν νὰ ἐποικίζουν τὸ Βόρειο τμῆμα τοῦ νησιοῦ, μὲ ἀνθρώπους ποὺ τοὺς μεταφέρουν ἀπὸ τὰ βάθη τῆς Ἀνατολίας, ἐνῷ παράλληλα ἐξακολουθοῦν νὰ διατηροῦν 40.000 τουρκικοῦ στρατοῦ. Ἤ μήπως καὶ ἡ περίπτωση τοῦ μορφώματος τῶν Σκοπίων, τὸ ὁποῖο μὲ ἀνέντιμα μέσα καὶ πιέσεις τὸ ὀνόμασαν “Βόρεια Μακεδονία”, μὲ τὴν συναίνεση τῆς τότε Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως ;
Μακρὰ ὑπῆρξε ἡ πορεία τοῦ Βορειοηπειρωτικοῦ. Οἱ Ἕλληνες Βορειοηπειρῶτες ὑπέστησαν διωγμούς, κλείσιμο τῶν σχολείων τους, ἐνῷ μὲ τὸ ἀπάνθρωπο κομμουνιστικὸ καθεστὼς τῶν Χότζα - Ἀλία, ἡ κατάσταση ἔφθασε στὸ μὴ περεταίρω. Οἱ φυλακές, οἱ ἐξορίες, στέναζαν ἀπὸ τὰ πλήθη τῶν Ἑλλήνων ποὺ ἐθεωροῦντο ἀντικαθεστωτικοί. Καὶ πολλοὶ δὲν γύρισαν στὰ σπίτια τους ποτέ. Δὲν εἶχαν ὅμως κάποια παρηγοριὰ ἀπὸ κάπου, ἀφοῦ καὶ ἡ Ἐκκλησία βρισκόταν σὲ ἀνελέητο διωγμό. Βέβαια, γιὰ ἕνα διάστημα ὁ Θεὸς ἔστειλε τὸν ἄνθρωπό του, τὸν ἀοίδιμο Ἱεράρχη ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ, ὁ ὁποῖος κατόρθωσε μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Παναγίας, νὰ ἀφυπνίσει τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ ἀλλὰ καὶ τῆς διεθνοῦς κοινῆς γνώμης μὲ τὴν παρουσία του σὲ “διεθνῆ φόρα”, ὅπως τὸ Στρασβοῦργο καὶ τὸ Κογκρέσσο τῶν Η.Π.Α.. Καὶ ὅλα αὐτὰ ἔχοντας ἀπέναντί του μιὰ πολιτεία, ὄχι μόνο ἀδιάφορη, ἀλλὰ καὶ ἰδιαιτέρως ἐχθρική, γεγονὸς ποὺ τοῦ δημιουργοῦσε πικρία, ἐνίοτε δὲ καὶ ἱερὴ ἀγανάκτηση, ὅπως φαίνεται καὶ στὴ διαθήκη του.
Ἀλλὰ ἡ φορὰ τῶν γεγονότων, ἔπειτα ἀπὸ τὴν διάλυση τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως, γκρέμισε καὶ τὰ ἠλεκτροφόρα συρματοπλέγματα, ποὺ ἔζωναν ἀπ’ ἄκρη σ’ ἄκρη τὴν Ἀλβανία. Φύσηξε ἀέρας ἐλευθερίας. Καὶ μέσα ἀπὸ πολλὰ σκαμπανεβάσματα ἡ γειτονικὴ χώρα ἔγινε πλέον δημοκρατία, ὅπου μάλιστα διεξάγονται καὶ ἐκλογές, ὅπως ἡ τελευταία ἐκλογικὴ ἀναμέτρηση, ποὺ ἔλαβε χώρα στὶς 25 τοῦ περασμένου Ἀπριλίου. Δυστυχῶς σ’ αὐτὴ τὴν ἐκλογικὴ ἀναμέτρηση ὁ Βορειοηπειρωτικὸς Ἑλληνισμὸς ἔχασε “πανηγυρικῶς”. Σ’ αὐτὸ κατὰ τὴν γνώμη μας συνετέλεσαν δύο βασικοὶ παράγοντες.
Ὁ πρῶτος εἶναι ἡ διάσπασις τῶν Ἑλλήνων καὶ ὁ κατακερματισμός τους σὲ μικρὰ κόμματα, τὰ ὁποῖα δὲν εἶχαν ἐλπίδες γιὰ νίκη. Αὑτὴ ἡ διάσπαση ὀφείλεται στὸ μεγάλο ἁμάρτημα τῆς φυλῆς μας, ποὺ εἶναι ἡ διχόνοια καὶ ὁ διχασμός. Κοντὰ σ’ αὐτὸν ἡ φιλοδοξία, ἡ ξεσυνέρια, οἱ προσωπικὲς ἀντιθέσεις, ἔπαιξαν κι’ αὐτὰ τὸν καταλυτικὸ ρόλο τους. Αὐτὸ ποὺ ὅλοι ὅσοι ἀγαποῦσαν καὶ πονοῦσαν τὴν Βόρειο Ἤπειρο καὶ ἐπεσήμαναν ἀπὸ χρόνια, οἱ ἀδελφοί μας γιὰ μιὰ ἀκόμα φορά, “τοσαῦτα παθόντες καὶ πάσχοντες” δὲν τὸ ἐπρόσεξαν. Κι’ ἀκόμη χειρότερα, ἀδιαφόρησαν στὴν ἔκκληση τοῦ μακαριστοῦ ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ, τὴν ὁποία ἔχει διατυπώσει στὴν διαθήκη του : “ΙΣΧΥΣ ΕΝ ΤΗ ΕΝΩΣΕΙ”. Ὅσες φορὲς οἰ Ἕλληνες ἀντιμετώπισαν πολυόνυμους ἐχθροὺς ἑνωμένοι, ἐθριάμβευσαν. Χειροπιαστὸ παράδειγμα εἶναι τὸ Ἔπος τοῦ 1940-41. Ὁ λαός μας τότε, ἑνωμένος σὰν μιὰ γροθιά, πέρα ἀπὸ κόμματα καὶ παρατάξεις, “νίκησε τὸν ἐξ Ἰταλίας ἀντίθεο “Γολιάθ”, καὶ τὸν ἐκ Γερμανίας “ἑκατόγχειρα Τυφωέα””, ὅπως ἔγραφε στὴν προκήρυξη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ὁ μεγάλος ἐκεῖνος καὶ ἡρωϊκὸς Ἀρχιεπίσκοπος Χρύσανθος, ὁ ἀπὸ Τραπεζοῦντος.
Ὁ δεύτερος παράγοντας ὑπῆρξε ἡ συμμετοχὴ κάποιων Βορειοηπειρωτῶν σὲ ἀλβανικὰ κόμματα. Αὐτὸ χαρακτηρίστηκε ὡς ὀλέθριο λάθος, γιατὶ ἔτσι δὲν φάνηκε πουθενὰ ἡ δύναμις τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Βέβαια ὁ παμπόνηρος Ἔντι Ράμα ἔβαλε σὲ καραντίνα τὶς περιοχὲς τῆς Βορείου Ἠπείρου, ὥστε νὰ μὴν ἔλθουν τελικῶς οἱ ἐν Ἑλλάδι διαμένοντες καὶ ἐργαζόμενοι, καὶ φυσικὰ νὰ μὴν ψηφίσουν. Ἔτσι, λοιπόν, ὁ Ράμα ἐπανεξελέγη γιὰ τρίτη φορά, μὲ μεγάλο, μάλιστα, ποσοστό. Καὶ ἐνῷ “τοῦ καταμαρτυροῦσαν τὰ μύρια ὅσα”, ἡ δὲ Κυβέρνησή του χαρακτηριζόταν “λίαν διεφθαρμένη”, ἐν τούτοις, στὸ τέλος, τὸν ὑπερψήφισαν. Καί τώρα, ὑψώνοντας τὴν σημαία τῆς ἐπιτυχίας του, ἑτοιμάζεται νὰ “καρατομήσει” τὸν Πρόεδρος τῆς Ἀλβανικῆς Δημοκρατίας Ἰλίρ Μέτα. Ἔπειτα σειρά, ἀσφαλῶς, θὰ ἔχουν οἱ Βορειοηπειρῶτες. Θὰ ἔχουν ; Θὰ τὸ δοῦμε. Ἄς μὴν ξεχνᾶμε δέ, ὅτι ὁ Ράμα ἔχει ἀναπτύξει στενότατες σχέσεις μὲ τὸν Ἐρντογάν, ὁ ὁποῖος καὶ τὸν καθοδηγεῖ στὴν πολιτική του. Ἑπομένως, τίποτα δὲν εἶναι ἀπίθανο δεδομένης τῆς μεγάλης ἐχθρότητας τοῦ τούρκου Προέδρου πρὸς τὴν Ἑλλάδα.
Ἀξιοπερίεργη, ὅμως, καὶ πολὺ ἀνησυχητικὴ εἶναι ἡ “ἄκρα σιωπή” τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως, σὲ σχέση μὲ τὶς πρόσφατες ἀλβανικὲς ἐκλογές. Δὲν λέω γιὰ τὴν ἀντιπολίτευση μείζονα καὶ ἐλάσσονα, γιατὶ αὐτὴ ἀσχολεῖται μὲ τὸ “ἄνηθο καὶ μὲ τὸ κύμινο”, δηλαδὴ γιὰ πράγματα εὐτελῆ καὶ ἀσήμαντα. Λέω γιὰ τὴν Κυβέρνηση. Ἡ ἐν προκειμένῳ σιωπή της σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως. Ἐλέχθη ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἐσιώπησε γιὰ νὰ μὴ τυχὸν ἀλλάξει ἡ ΑΟΖ ποὺ εἶχε χαράξει πρὸ καιροῦ μὲ τὴν γείτονα. Ἀλλὰ ἄν “ὅ μὴ γένοιτο” συμβαίνει κάτι τέτοιο, τότε ὁ ἐκεῖ Ἑλληνισμὸς θὰ εἶναι ἔρμαιο τῶν ἐκεῖ ἀνθελληνικῶν ἀλβανικῶν σχεδίων, τὰ ὁποῖα, λίγο - πολὺ μᾶς εἶναι γνωστά. Δὲν μποροῦμε νὰ εἴμαστε αἰσιόδοξοι ἄν σκεφθοῦμε τὸ ἄλλο θέμα, τὸ λεγόμενο “Μακεδονικό”. Προεκλογικῶς, δηλ. πρὶν ἀπὸ δύο περίπου χρόνια, ἡ κυβερνῶσα παράταξη, διεκήρυσσε ὅτι, ὅταν θὰ γίνει Κυβέρνηση, θὰ καταργήσει τὴν “προδοτική”, ὅπως τὴν χαρακτήριζε, “Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν”. Τώρα, ὅμως ; Τώρα δὲν κάνει τίποτα. Ἐνῷ οἰ Σκοπιανοὶ μᾶς ἐμπαίζουν, διότι δὲν χρησιμοποιοῦν τὸν ὅρο “Βόρεια Μακεδονία”, ἀλλὰ σκέτο τὸ ὄνομα “Μακεδονία”. Ἐνῷ καὶ τὰ ἀγάλματα καὶ τὰ ἄλλα ψευδο-μακεδονικὰ σύμβολα ποὺ ἔχουν στὰ Σκόπια καὶ σὲ ἄλλες πόλεις, δὲν τὰ ἔχουν ἀφαιρέσει. Πάντως, γιὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Ἑλλάδα “οὐδὲν σχόλιον διετύπωσε γιὰ τὶς ἀλβανικὲς ἐκλογές”, μοῦ προκαλεῖ κάποιαν ἀνησυχία. Γιατὶ καὶ οἱ Βορειοηπειρῶτες χρειάζονται ν’ ἀκούσουν ἀπὸ τὴν μητέρα πατρίδα λόγο παρακλήσεως καὶ ἐνισχύσεως, ἰδιαίτερα σ’ αὐτὴν τὴν δύσκολη φάση ποὺ περνοῦν.
Βέβαια, πάνω μας, εἶναι ὁ Θεός. Ἐκεῖνος τὰ ρυθμίζει ὅλα. Ἀλλὰ καὶ ἡ δική μας εὐθύνη δὲν παύει νὰ εἶναι μὲ κανένα τρόπο νὰ εἶναι μεγάλη. Ἄλλο τὸ ἕνα, ἄλλο τὸ ἄλλο. Τώρα οἱ ἀδελφοί μας, οἰ Βορειοηπειρῶτες, οἱ ἀγαπητοί μας, ἄς κάνουν τὴν αὐτοκριτική τους. Καὶ πάντως, τελικὸς στόχος καὶ ἐκείνων καὶ ἡμῶν πρέπει νὰ εἶναι ἕνας, αὐτὸ ποὺ ἔχουμε πεῖ καὶ ἄλλες φορές :
Η ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ΕΛΛΑΔΑ. ΑΜΗΝ.
Ακολούθησε τρισάγιο στο μνήμα του αειμνήστου Μητρ. Δρυϊνουπόλεως Βασιλείου, που βρίσκεται στον αύλειο χώρο του Ι.Ναού, και που υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες του Αυτονομιακού αγώνος το 1914, και κατετέθη, τέλος, από τον Μητροπολίτη Ανδρέα στέφανος.
